Hoe signaleer je narcisme in een vroegtijdig stadium?
Met zijn charme en vlotte babbel pakt een narcist je al snel in. Dat geldt zeker bij sollicitatiegesprekken. Een narcist is een meester in het maken van een goede eerste indruk. Door zijn zelfoverschatting overtuigt hij anderen van zijn kwaliteiten. Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat narcisten zich beter presenteren dan anderen. Bij sollicitatiegesprekken kan dit een regelrechte valkuil zijn.
Het is uitermate treurig dat de meeste narcisten in bedrijven pas worden geïdentificeerd nadat er veel negatieve gebeurtenissen hebben plaatsgevonden en de schadelijke effecten duidelijk geworden zijn. Zowel op persoonlijk gebied als op bedrijfsniveau zien we de gevolgen: onveiligheid in het team, een hoog ziekteverzuim, personeelsverloop, fraude, integriteitskwesties, een verslechterd netwerk en verminderde bedrijfsresultaten.
Een narcist heeft een aantal zeer aansprekende kwaliteiten zoals charisma, hij is visionair en heeft overtuigingskracht. Met deze kwaliteiten is hij in staat om medewerkers mee te krijgen. Daardoor kan hij uitstekend presteren in bepaalde rollen zoals reorganisatie- of crisismanager. Echter, verwacht van deze persoon geen wonderen als teambuilder die met zijn team lange termijn successen haalt. Als teammanager zul je ernstig teleurgesteld raken in hem.
Omdat narcisme zoveel schade kan aanrichten , is een snelle herkenning van wezenlijk belang - het liefst al in de selectiefase. Juist in deze selectiefase zit de grote uitdaging, omdat wij ons als mensen graag laten meevoeren door het halo effect. Door zijn zelfverzekerde, enthousiaste en charismatisch optreden kun je zo onder de indruk raken van deze kandidaat dat je daardoor geneigd bent om minder kritisch door te vragen over bepaalde onderwerpen.
Selectiegesprek
Wat kun je -als HRMer- doen bij het selectiegesprek om de kans op missers te verkleinen? Hoe kun je tijdens deze gesprekken mogelijk aanwezige narcistischte trekken signaleren?
In het selectiegesprek kun je een mogelijk blinde vlek verminderen door te letten op de volgende gedragingen:
Let op hoe hij praat: praat hij in de ik-vorm of in de wij-vorm?
Vraag door over hoe hij bepaalde zaken gaat aanpakken. Dus niet alleen praten over wat hij wil aanpakken, maar ook vragen welke stappen hij gaat zetten om dit te bereiken. ‘Hoe ga je dit aanpakken?’.
Pols hem over hij zijn successen uit het verleden heeft behaald. ‘Hoe heb je toen het team meegekregen?’
Informeer naar zijn negatieve kwaliteiten/ontwikkelpunten. Geloof het of niet, maar een narcist kan op zo’n vraag antwoorden: ‘Ik heb geen enkele tekortkoming.’
Vraag wat hij heeft geleerd van zijn vorige projecten. Vraag wat hij anders zou aanpakken met de wijsheid van achteraf. Check goed of hij de verantwoordelijkheid bij anderen legt of dat hij ook zijn eigen aandeel in het proces kan noemen. Op deze wijze krijg je inzicht in zijn (meestal geringe) reflectievermogen.
Wees attent op afdwalingen; zorg dat je antwoord krijgt op de vragen die je stelt. Een narcist is heel vaardig in het sturen van het gesprek. Hij doet het op zo’n manier dat hij zorgt dat hij bepaalt wat er besproken wordt en hij zal daarom op een charmante manier proberen om lastige vragen heen te draaien.
Leg hem een case voor met een integriteitskwestie. Welke beslissingen neemt je kandidaat in integriteitskwesties? Zo kun je checken wat zijn morele kompas is en ontdek je vanuit welke waarden hij handelt.
Win referenties in en vraag goed door. Informatie inwinnen bij zijn vorige leidinggevenden maar ook bij zijn teamleden kan zeer verhelderend werken.
Houd je toch twijfels? Dan is een kortere, tijdelijke aanstelling ook een optie. Of beloningen te koppelen aan resultaten waarbij onder andere medewerkerstevredenheidscores mee worden gewogen.
Follow up
Als hij eenmaal in je bedrijf is aangesteld , houd dan de vinger aan de pols door:
Het verzamelen van gegevens over het personeelsverloop;
De cijfers van het ziekteverzuim te monitoren;
Regelmatig contact met de Arboarts en de vertrouwenspersoon;
Het verzamelen van informatie uit de exitgesprekken van medewerkers die het bedrijf verlaten;
Bij een interne overplaatsing inlichtingen in te winnen bij de werkplek die hij verlaat. Vraag naar ervaringen van de mensen met wie hij gewerkt heeft.
Als HRM heb je een belangrijke rol bij het signaleren en inkaderen van het gedrag van een narcistische manager. Je staat aan de poort van de entree tot het bedrijf en daarmee heb je mogelijkheden om de narcistische manager een juiste rol te laten vervullen. Als gevolg hiervan is de kans kleiner dat dit gedrag ontspoort.
Hopelijk helpen bovenstaande tips je bij de snelle detectie van narcistisce gedrag.
Dit is een bewerking van het artikel dat in MD verscheen in dec 2021.
Comments